วันที่ 7 มกราคม 2568 เวลา 12.29 น. ศาสตราจารย์ ดร. สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี เสด็จไปยังอาคารคณะแพทยศาสตร์ศรีสวางควัฒน ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ เขตหลักสี่ ทรงบรรยายพิเศษ เรื่อง การเกิดโรคมะเร็ง หรือ Oncogenesis พระราชทานแก่คณาจารย์ นักวิชาการ และนักศึกษาหลักสูตรแพทยศาสตรบัณฑิต ชั้นปีที่ 3 ของคณะแพทยศาสตร์ศรีสวางควัฒน รวม 64 คน เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับองค์ประกอบพื้นฐานและความซับซ้อนของโรคมะเร็ง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในรายวิชา จภพบ 3304 พัฒนาการ พันธุศาสตร์ และโรคมะเร็ง

เนื่องจากโรคมะเร็งเป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตอันดับหนึ่งในประเทศไทย และมีแนวโน้มการเกิดอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นอยู่ตลอด ปัจจัยหลักมาจากการดำเนินชีวิตของมนุษย์ที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งวงการวิทยาศาสตร์การแพทย์ให้ความสำคัญกับการศึกษาค้นคว้า วิจัย พัฒนาด้านการตรวจวินิจฉัยและการรักษาโรค เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วย ตั้งแต่ "กระบวนการและขั้นตอนของการเกิดมะเร็งและชีววิทยาของเซลล์มะเร็ง" ประกอบด้วยหลายขั้นตอน มีความซับซ้อนในตัวเอง

ยกตัวอย่างเช่น กลไกการเกิดมะเร็งจากสารเคมี โดย "ขั้นเริ่มต้น" เชื่อว่าสามารถแยกออกเป็น 2 รูปแบบ คือ กลไกที่ทำลายหรือเปลี่ยนแปลงดีเอ็นเอโดยตรง และทำให้เกิดการกลายพันธุ์ จนภายหลังกลายเป็นเซลล์มะเร็ง เช่น การเกิดมะเร็งจากสารอะฟลาท็อกซิน (Aflatoxin) ที่พบจากเชื้อราในเมล็ดธัญพืชชนิดต่างๆ และสารเอ็น-ไนโตรซามีน (N-nitrosamine) ที่พบในอาหาร เช่น ปลาร้า กะปิ และเครื่องดื่มบางชนิด

ส่วนกลไกที่ไม่ได้ทำลายดีเอ็นเอโดยตรงจะมีการทำปฏิกิริยาในระบบการควบคุมการแสดงออกของยีน นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงและเกิดเป็นเซลล์มะเร็ง

เมื่อเข้าสู่ "ขั้นก่อตัว" เซลล์จะถูกกระตุ้นให้เพิ่มจำนวนมากขึ้น และเข้าสู่ "ขั้นกระจายตัว" ทั้งนี้ เซลล์มะเร็งมีลักษณะทางชีววิทยาที่สำคัญ คือการแบ่งตัวอย่างไม่หยุดยั้ง และการเปลี่ยนแปลงในโปรตีน ซึ่งระยะแรกเซลล์มะเร็งจะอยู่รวมกันในบริเวณที่เกิดความผิดปกติ หากตรวจพบในระยะนี้ จะมีโอกาสยับยั้งและรักษาให้หายได้